Εφαρμογές, προγράμματα και τρόποι αξιοποίησης της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας
1) Πρόγραμμα ενεργειακού συμψηφισμού - Net metering (NM)
Το πλαίσιο στο οποίο υπάγεται το εν λόγω πρόγραμμα βρίσκει εφαρμογή σε α) κατοικίες, β) επιχειρήσεις, γ) δημόσια κτίρια, δ) αγροτικές ανάγκες. Η εγκατάσταση λαμβάνει χώρα στον ίδιο ή όμορο χώρο και τα όρια ισχύος που τίθενται υπερκαλύπτουν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, τις ανάγκες κατανάλωσης. Αξίζει να σημειωθεί πως δύναται να επιτευχθεί μείωση του λογαριασμού ρεύματος μέχρι και την τάξη του 90%. Ο τρόπος λειτουργίας τα όρια ισχύος καθώς και αναλυτικά η ισχύουσα νομοθεσία επεξηγούνται
α) Στην περίπτωση κατοικίας σε συνδυασμό με αντλία θερμότητας για την θέρμανση της οικίας και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης ή/και ηλεκτρικού αυτοκινήτου, εκμηδενίζονται τα πάγια κόστη της ενέργειας του ιδιοκτήτη, τα οποία μεταφράζονται σε τεράστια εξοικονόμηση χρημάτων, ενίσχυση του αγώνα κατά της καταστροφής του περιβάλλοντος και ολοκληρωτική ενεργειακή ανεξαρτησία.
β) Αντίστοιχα για μια επιχείρηση η απόκτηση φωτοβολταϊκού συστήματος συνεπάγεται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το κόστος των ηλεκτρικών αναγκών προκύπτει για μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις από μεγάλο έως ένα από τα κύρια κόστη της επιχείρησης, έτσι αντίστοιχα το όφελος που συνεπάγεται είναι σημαντικό τόσο για την οικονομική σταθερότητα της επιχείρησης όσο και για την εξασφάλιση της κερδοφορίας της.
γ) Με το πρόγραμμα συμψηφισμού κάθε Ο.Τ.Α. δύναται πρακτικά να εκμηδενίσει το κόστος ρεύματος λειτουργίας των δημόσιων κτιρίων και εγκαταστάσεων του. Η φωτοβολταϊκή τεχνολογία μπορεί να καλύπτει τις ηλεκτρικές ανάγκες δημαρχείων, σχολείων, αθλητικών κέντρων, δημοσίων κολυμβητηρίων κτλ.. Επιπλέον, παρακάτω επεξηγείται ο τρόπος που ο δήμος ή η περιφέρεια δύναται να παρέχει αρωγή όχι μόνο στις ανάγκες των κτιρίων της, αλλά και στην ενεργειακή κάλυψη του δημόσιου φωτισμού, καθώς και σε οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες.
δ) Τα λειτουργικά κόστη των αγροτικών μονάδων αποτελούν επίσης ένα σημαντικό μερίδιο του συνόλου των δαπανών όπως στο παράδειγμα αντλιοστασίων, θερμοκηπίων, πτηνο-κτηνοτροφικών μονάδων, αλιευτικών καταφυγίων κ.ά.. Επιπλέον με το πρόγραμμα εικονικού συμψηφισμού δίνεται η δυνατότητα κάλυψης των αναγκών όλων των αγροτικών εγκαταστάσεων ενός αγρότη από έναν φωτοβολταϊκό σταθμό (αναλυτικότερα παρακάτω).
2) Εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός - Virtual net metering (VNM)
Με τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό (virtual net metering) είναι επιτρεπτός ο συμψηφισμός της εγχεόμενης στο δίκτυο ενέργειας από έναν σταθμό παραγωγής με την απορροφώμενη ενέργεια από μία ή περισσότερες εγκαταστάσεις κατανάλωσης του αυτοπαραγωγού, χωρίς να υφίσταται ο περιορισμός η εγκατάσταση παραγωγής να είναι στον ίδιο (ή όμορο) χώρο με την εγκατάσταση κατανάλωσης και να συνδέεται ηλεκτρικά με αυτή, όπως συμβαίνει στον κλασικό ενεργειακό συμψηφισμό.
Παράδειγμα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού
Το πρόγραμμα αυτό βρίσκει εφαρμογή σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις του απλού ενεργειακού συμψηφισμού (α-δ), ένα παράδειγμα αποτελεί το παρακάτω :
Αγρότης έχει υπό την ιδιοκτησία του ελαιώνα έκτασης 6 στρεμμάτων με αντλιοστάσιο για την άρδευση των καλλιεργειών του, σε συνολικό οικόπεδο (Α) 7 στρεμμάτων, στην Καλαμάτα Μεσσηνίας καθώς και αμπελώνα 4 στρεμμάτων (Β) σε γειτονική περιοχή επίσης με αντλιοστάσιο. Για την λειτουργία των δύο αντλιοστασίων απαιτούνται ετησίως αντίστοιχα 25.000kWh + 30.000kWh = 55.000kWh. Οι ενεργειακές ανάγκες αυτές μεταφράζονται σε έναν ετήσιο λογαριασμό της τάξης των 6.000€.
Ο αγρότης αυτός έχει την δυνατότητα να εγκαταστήσει στο ελεύθερο τμήμα του οικοπέδου Α φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 35kW, ο οποίος απαιτεί 300-350 m2, και να συμψηφίζει τις ηλεκτρικές ανάγκες και των δύο καλλιεργειών (Α+Β), καταλήγοντας σε μια νέα εικόνα του λογαριασμού στα 900-1.100€. Αποταμιεύει έτσι το πάγιο κόστος των 5.000€/έτος αξιοποιώντας την ήδη ελεύθερη έκταση του οικοπέδου με απόδοση επένδυσης (Roi) περί του 17%.
Με άλλα λόγια αποδίδει 17€/m2 το έτος με την επένδυση της πράσινης αυτοπαραγωγής. Συγκριτικά, μια μέση εκτίμηση παραγωγής από ελαιόδεντρα αποδίδουν περί το 0,5-1€/m2 το έτος. Καθίσταται έτσι προφανές το αδιαφιλονίκητο οικονομικό συμφέρον του παραγωγού για την αξιοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος.
3) Ενεργειακές κοινότητες (ΕΚΟΙΝ)
Ο νόμος των ΕΚΟΙΝ (Ν. 4513/2018) δίνει την δυνατότητα σε πολίτες, φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (OTA) και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συστήσουν αστικούς συνεταιρισμούς που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά σε πεδία σχετικά με την ενέργεια, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο νόμος αναγνωρίζει, συνεπώς, τους πολλούς ως υποκείμενα της ενεργειακής μετάβασης και προωθεί με τις διατάξεις του την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας, την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας σε νησιωτικούς δήμους, καθώς και την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Επιπλέον, αναγνωρίζει δύο τύπους ΕΚΟΙΝ, τη μη κερδοσκοπική και την κερδοσκοπική, που διαφοροποιούνται όσον αφορά τη σύνθεση των μελών και τον ελάχιστο αριθμό τους, καθώς και τη δυνατότητα διανομής πλεονασμάτων, που ισχύει μόνο για τα μέλη των κερδοσκοπικών ΕΚΟΙΝ. Ιδιαίτερα για ΕΚΟΙΝ στις οποίες συμμετέχουν αποκλειστικά ΟΤΑ α΄ ή β΄ βαθμού και για ΕΚΟΙΝ που έχουν την έδρα τους σε νησιωτικό δήμο, εφόσον συμμετέχει σε αυτές ΟΤΑ α΄ ή β΄ βαθμού, μπορεί μέρος ή το σύνολο των πλεονασμάτων χρήσης της ΕΚΟΙΝ να διατίθεται σε δράσεις κοινής ωφέλειας τοπικού χαρακτήρα.
Οι ΕΚΟΙΝ σε γενικά πλαίσια βρίσκουν εφαρμογή σε μια πληθώρα τομέων του ενεργειακού κλάδου. Συγκεκριμένα οι ΕΚΟΙΝ που έχουν ως κύριο αντικείμενο την φωτοβολταϊκή τεχνολογία έχουν ως πρωταρχικό στόχο την ανεξαρτητοποίηση των μελών – ιδιοκτητών από τα πάγια κόστη του ηλεκτρικού ρεύματος, την προώθηση της πράσινης ενέργειας και την ολοκλήρωση της αναντίρρητης ανάγκης αποφυγής ενεργειών βλαβερές προς το περιβάλλον.
Παραδείγματα ΕΚΟΙΝ :
Α) Φυσικά πρόσωπα
Στην περίπτωση που τα μέλη αποτελούν φυσικά πρόσωπα, ο ελάχιστος αριθμός ατόμων είναι πέντε (5). Μόνιμοι κάτοικοι σε μια πολυκατοικία έχουν την δυνατότητα ίδρυσης μιας ΕΚΟΙΝ, στην ουσία του αυτό σημαίνει την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού σταθμού σε επιφάνεια στην οποία θα συμφωνήσει η πλειοψηφία των μελών. Στην ΕΚΟΙΝ δύναται να ενταχθούν και επιπλέον μέλη κατόπιν της ολοκλήρωσης, καθώς επίσης και η επέκταση της ισχύος της εγκατάστασης στον ίδιο σταθμό είτε και σε διαφορετική τοποθεσία εντός τα όρια της Περιφέρειας. Τα μέλη πλέον έχουν στην ιδιοκτησία τους ποσοστό επί της εγκατάστασης, ανάλογο του ποσοστού συμμετοχής τους, με το οποίο καλύπτουν μερικώς ή πλήρως τις ηλεκτρικές τους ανάγκες, με δραστικές μειώσεις στα πάγια κόστη των ατόμων και ανεξαρτητοποίηση τους από το δίκτυο.
Β) ΟΤΑ
Στην περίπτωση που τα μέλη αποτελούν ΟΤΑ, η ΕΚΟΙΝ μπορεί να βρει εφαρμογή τόσο σε επίπεδο Δήμου (α’ βαθμός) όσο και Περιφέρειας (β’ βαθμός). Τα δημόσια κτίρια, ο δημοτικός φωτισμός και οι καταναλώσεις τους σε ρεύμα αποτελούν ένα μεγάλο ετήσιο κόστος για κάθε φορέα τοπικής αυτοδιοίκησης, όλα αυτά τα κτίρια μπορούν να προσφέρουν την αναξιοποίητη επιφάνεια της ταράτσας/σκεπής τους για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Κάθε ένα εκ των εγκαταστάσεων αποτελεί έναν μικρό σταθμό παραγωγής ρεύματος στο σύνολο ενός μεγαλύτερου, ο οποίος βρίσκεται στην ιδιοκτησία του Δήμου ή της Περιφέρειας. Πέρα από τις προαναφερθείσες ανάγκες οι οποίες καλύπτονται από την συγκεκριμένη ΕΚΟΙΝ, υπάρχει τεράστιο πλεόνασμα ενέργειας, χάρη στο ηλιακό δυναμικό των επιμέρους εγκαταστάσεων, το οποίο μπορεί να διατεθεί σε προγράμματα κοινωφελούς χαρακτήρα του Δήμου, ή για την έμπρακτη ενίσχυση οικονομικά ασθενέστερων οικογενειών.
Οι εγκαταστάσεις μπορούν να λάβουν χώρα σε ταράτσες σχολείων, δημαρχείων, αθλητικών εγκαταστάσεων, κολυμβητηρίων, ΚΑΠΗ κτλ., να καλύπτουν τις ηλεκτρικές ανάγκες όλων αυτών των κτιρίων, του δημόσιου φωτισμού καθώς και εξ ολοκλήρου των λογαριασμών εκατοντάδων ακόμη και χιλιάδων οικογενειών.